Zasady wykonywania zawodów pielęgniarki i położnych oraz zakresy kompetencji zawodowych zostały uregulowane w treści ustawy z dnia 15 lipca 2011 r. o zawodach pielęgniarki i położnej (tj. Dz.U. 2019, poz. 576). Zakres czynności, jakie może wykonywać pielęgniarka został określony w art. 4 w/w ustawy, zaś położnej w art. 5 w/w ustawy. Z treści przywołanych przepisów jednoznacznie wynika, iż pielęgniarka i położna to dwa odrębne, samodzielne zawody medyczne o różnych zakresach uprawnień i kompetencji określonych w w/w ustawie. Pielęgniarka nie może wykonywać zadań położnej, zaś położna nie może wykonywać zadań pielęgniarki. Resumując, położna może opiekować się kobietami (dziewczynkami) oraz noworodkami płci męskiej, ale nie mężczyznami. Na marginesie wskazać należy, iż okoliczność wykonywania zadań pielęgniarki przez położną jest podstawą do wszczęcia postępowania z zakresu odpowiedzialności zawodowej przed rzecznikiem odpowiedzialności zawodowej wobec takiej położnej.

Spośród obowiązujących regulacji prawnych w zakresie urlopów przysługujących pielęgniarkom i położnym, na szczególną uwagę zasługują trzy grupy przepisów regulujących rodzaje urlopów.

            Pierwsza grupa przepisów odnosi się do urlopów wynikających z Kodeksu pracy i obejmuje   pielęgniarki i położne, które pozostają w stosunku pracy – posiadających głównie umowę o pracę. Poza urlopem wypoczynkowym (art. 154 Kodeksu pracy  – 20 lub 26 dni w roku kalendarzowym), należą do nich także:

-        urlop bezpłatny (art. 174 i 174¹ Kodeksu pracy),

Tajemnica zawodowa pielęgniarki i położnej jest niezwykle ważnym elementem wykonywania zawodu. To właśnie poprzez wykonywanie zawodu pielęgniarka czy położna dowiaduje się o faktach bardzo szczególnych, intymnych i poufnych związanych ze stanem zdrowia pacjenta. Nałożona ustawowo tajemnica zawodowa – nieujawnianie informacji, o których uzyskano wiedzę w związku z wykonywaniem zawodu – każe milczeć i wskazuje wyraźnie osoby (instytucje)  którym można udzielić takich informacji. Takie ograniczenia jawności zostały wprowadzone ze względu na konieczność ochrony odpowiedniej sfery tajemnicy (informacji związanych z pacjentem) i zachowania zaufania do osób wykonujących konkretny zawód (pielęgniarki, położnej).

Stosownie do treści art. 26 ust. 1 ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej, pielęgniarka lub położna, które nie wykonują zawodu łącznie przez okres dłuższy niż 5 lat w okresie ostatnich 6 lat, a zamierzają podjąć jego wykonywanie, mają obowiązek zawiadomić o tym właściwą okręgową radę pielęgniarek i położnych i odbyć trwające nie dłużej niż 6 miesięcy przeszkolenie pod nadzorem innej osoby uprawnionej do wykonywania odpowiednio zawodu pielęgniarki lub położnej, legitymującej się co najmniej 5-letnim doświadczeniem zawodowym, zwanej dalej "opiekunem”.

Zgodnie zaś z ust. 2b w/w ustawy okres niewykonywania zawodu pielęgniarki lub położnej rozpoczyna się z dniem rozwiązania lub wygaśnięcia umowy lub stosunku, o których mowa w art. 19 ust. 1 pkt 1-3, albo porozumienia - w przypadku wykonywania zawodu w ramach wolontariatu, oraz z dniem zakończenia lub zawieszenia wykonywania praktyki zawodowej.

Zgodnie z art. 11 ust. 2 ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej, pielęgniarce i położnej w pewnych określonych ustawą sytuacjach przysługuje ochrona przewidziana dla funkcjonariuszy publicznych. Oznacza to, że osoby te nie są funkcjonariuszami publicznymi i nie mogą używać tego sformułowania wobec siebie, ale w pewnych przypadkach korzystają z takiej samej ochrony, jak funkcjonariusze publiczni.

Wskazany przepis wymienia wszystkie przypadki (sytuacje), kiedy przysługuje ochrona jak funkcjonariuszowi publicznemu. Osobno zostały one wskazane wobec pielęgniarki, a osobno względem położnej. Tylko i wyłącznie w tych wskazanych ustawą przypadkach można mówić o korzystaniu przez pielęgniarki i położne z ochrony, jaka przysługuje funkcjonariuszowi publicznemu.

Pielęgniarka/położna jako osoba udzielająca świadczeń zdrowotnych ma obowiązek - podczas dokonywanych wpisów - podać informacje, które ją identyfikują. Zgodnie z § 10 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 9 listopada 2015 r. w sprawie rodzajów, zakresu i wzorów dokumentacji medycznej oraz sposobów jej przetwarzania, informacjami tymi są: nazwisko i imię,  tytuł zawodowy, uzyskane specjalizacje, numer prawa wykonywania zawodu oraz podpis. Dlatego też szybkim i wygodnym sposobem pomagającym dokonać prawidłowego oznaczenia osoby udzielającej świadczeń zdrowotnych jest pieczątka. Jeśli zatem pielęgniarka/położna zdecyduje się na korzystanie z pieczątki, zobowiązana jest umieścić na niej informacje wskazane powyżej.

Zgodnie z treścią § 3 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie organizacji profilaktycznej opieki zdrowotnej nad dziećmi i młodzieżą z dnia 28.08.2009 r., profilaktyczną opiekę zdrowotną nad uczniem sprawuje pielęgniarka, która ukończyła szkolenie specjalizacyjne w dziedzinie pielęgniarstwa środowiska nauczania i wychowania lub ukończyła kurs kwalifikacyjny w dziedzinie pielęgniarstwa środowiska nauczania i wychowania lub odbywa szkolenie specjalizacyjne w dziedzinie pielęgniarstwa środowiska nauczania i wychowania lub odbywa kurs kwalifikacyjny w dziedzinie pielęgniarstwa środowiska nauczania i wychowania lub posiada tytuł zawodowy magistra pielęgniarstwa oraz co najmniej trzyletni staż pracy w podstawowej opiece zdrowotnej, albo higienistka szkolna.

Na marginesie wskazać należy, iż aktualnie trwają prace nad projektem nowej ustawy o opiece zdrowotnej nad uczniami.

Od dnia 1 stycznia 2016 r. nastąpiła istotna zmiana w przepisach prawnych odnoszących się do możliwości wykonywania szczepień przez pielęgniarkę i położną. Wprowadzone zmiany powodują trudności w środowisku pielęgniarsko-położniczym, co do określenia, jakie  należy spełniać kwalifikacje, aby móc wykonywać szczepienia zgodnie z prawem. A nadto co z przesłanką w postaci praktyki w zakresie przeprowadzania szczepień ochronnych, czy nadal jest to brane pod uwagę.

Warunki przygotowywania oraz podawania leków cytostatycznych regulują przepisy ustawy z dnia 6 września 2001 r. Prawo farmaceutyczne (Dz.U.2008. 45.271 z późn. zm) oraz Zarządzenie prezesa NFZ z dnia 18 października 2011 r. (Nr 68/2011/DGL) w sprawie określenia warunków zawierania i realizacji umów w rodzaju leczenie szpitalne w zakresie chemioterapia. Zgodnie ze znowelizowaną  ustawą Prawo farmaceutyczne  przygotowywanie leków w dawkach dziennych, w tym leków cytostatycznych, jest usługą farmaceutyczną apteki przyszpitalnej.

Stosownie do brzmienia art. 86 w/w ustawy:

Zgodnie z art. 251 § 1 kodeksu pracy, okres zatrudnienia na podstawie umowy o pracę na czas określony, a także łączny okres zatrudnienia na podstawie umów o pracę na czas określony zawieranych między tymi samymi stronami stosunku pracy, nie może przekraczać 33 miesięcy, a łączna liczba tych umów nie może przekraczać trzech.